SNS DAO là gì? Hướng dẫn đầy đủ cho người mới bắt đầu

DAO là gì? Tổ chức phi tập trung trong Web3

DAO viết tắt là Decentralized Autonomous Organization. Nói dễ hiểu, DAO là một tổ chức được điều hành bởi smart contracts, nơi những người giữ token cùng nhau quyết định cách phát triển sản phẩm. Thay vì một CEO hay ban lãnh đạo tập trung, là cộng đồng token holders bỏ phiếu.

Ví dụ thực tế:

• 10.000 người nắm token gửi tiền vào smart contract, rồi cùng bỏ phiếu xem nên mua gì với số tiền chung
• 1 triệu token holders quản lý một “Twitter phi tập trung”, đề xuất và bỏ phiếu về tính năng mới

Chi tiết: Tất cả quyết định đều được thực thi trên blockchain thay vì xảy ra ngoài chuỗi.

SNS (Service Nervous System) là gì?

SNS là một hình thức DAO mạnh mẽ chỉ hoạt động trên Internet Computer (ICP). Điểm độc đáo của SNS:

1. Hoàn toàn trên chuỗi: Không như các DAO khác, SNS có thể lưu trữ toàn bộ dapp (giao diện + code backend + dữ liệu) trực tiếp trên blockchain. Điều này có nghĩa là bỏ phiếu VÀ thực thi quyết định đều diễn ra trên chuỗi.

2. Quyền kiểm soát hoàn toàn: Token holders SNS có toàn quyền quyết định mọi khía cạnh của dapp thông qua bỏ phiếu, từ code update đến tính năng mới.

3. Bất kỳ dapp nào cũng có thể: Nhà phát triển có thể chuyển ứng dụng của họ thành SNS DAO, trao quyền kiểm soát cho cộng đồng token holders.

SNS so với DAO truyền thống có gì khác?

Trên Ethereum, bạn có Uniswap DAO, MakerDAO… nhưng chúng chỉ bỏ phiếu trên chuỗi, còn việc thực thi lại do các nhà phát triển xử lý ngoài chuỗi (off-chain). Điều này tạo khoảng cách giữa bỏ phiếu và hành động thực tế.

SNS khác: Vì code + dữ liệu toàn bộ nằm trên ICP blockchain, khi bỏ phiếu thông qua, smart contract tự động thực thi - không cần con người can thiệp. Đó là decentralization thực sự.

Tham gia SNS DAO, bạn làm gì?

Cách kiếm token SNS

1. Tham gia bán hàng phi tập trung (Decentralized Sale)

• Khi SNS mới ra mắt, có quá trình bán hàng trên NNS Launchpad
• Bạn dùng ICP token để mua token SNS
• Giá được xác định bởi tổng ICP huy động / tổng token bán
• Ví dụ: bán 5.000 token, huy động 1.000 ICP → giá = 0,2 ICP/token

2. Mua trên sàn giao dịch phi tập trung (DEX)

• Sau khi đợt bán kết thúc, token có thể giao dịch trên ICDex
• Giá trên DEX thường cao hơn khi bán phi tập trung do nhu cầu

3. Nhận Airdrop

• Tham gia dapp và nhận token như phần thưởng
• Nếu đã giữ token SNS và tham gia bỏ phiếu, có thể nhận thêm token từ voting rewards (giống như NNS)

Bỏ phiếu và quản trị

Khi bạn có token SNS, khóa nó vào SNS Neuron, bạn được:

1. Bỏ phiếu cho các đề xuất: Có thể bỏ phiếu thủ công hoặc theo dõi neurons khác

2. Tạo đề xuất upgrade: Đề xuất cập nhật code của dapp

3. Đề xuất motion proposals: Hướng dẫn DAO về hướng phát triển, tính năng mới

4. Cập nhật SNS parameters: Đề xuất thay đổi thời gian staking tối đa, phần thưởng bỏ phiếu, v.v.

Đóng góp không kỹ thuật

• Kiểm duyệt nội dung: Phê duyệt posts theo chính sách cộng đồng
• Thiết kế UI/UX: Tạo interface cho dapp
• Marketing: Quảng bá dapp, mời bạn bè

SNS-1: Thí nghiệm đầu tiên

DFINITY đã ra mắt SNS-1 như một thí nghiệm để test cơ chế bán hàng phi tập trung. Điểm đặc biệt:

• SNS-1 được phát hành như một framework trống (không có sản phẩm hay team phát triển)
• Token CHAT (nếu OpenChat chuyển thành SNS) có thể giao dịch trên ICDex
• Dapps khác như Distrikt, Catalyze, Canistore cũng lên kế hoạch tạo SNS riêng

Giá token SNS tính như thế nào?

Number được cố định, giá phụ thuộc vào ICP huy động:

Công thức: Giá = Tổng ICP huy động / Tổng token bán

Ví dụ:

• Bán 1 triệu token, huy động 500.000 ICP → giá = 0,5 ICP/token
• Bạn đóng góp 200 ICP → nhận 400 token
• ICP nhiều nhất hoặc ít nhất đều được xác định trước, giá final chỉ biết khi đợt bán kết thúc

Cách tham gia bán hàng phi tập trung

1. Vào NNS dapp (nns.ic0.app) 2. Click “Launch Pad” → chọn SNS sale bạn quan tâm 3. Nhập số lượng ICP muốn tham gia hoặc bấm “Max” 4. Confirm → hoàn tất 5. Chờ vài giờ sau khi sale kết thúc để nhận token SNS

Nếu sale không thành công (không đạt ICP tối thiểu), ICP được hoàn lại.

Cần tin tưởng điều gì trước khi tham gia?

DYOR (Do Your Own Research):

• Xác minh thông số bán hàng trong NNS proposal
• Kiểm tra root container của SNS DAO (đảm bảo nó là người duy nhất kiểm soát các container khác)
• Xác minh container ID của dapp khớp với ID bạn đang sử dụng
• Đảm bảo team dev sẽ không thay đổi dapp trong quá trình ra mắt SNS

Wiki: internetcomputer.org/wiki/SNS_decentralization_sale_trust

Có thể chuyển/bán token SNS không?

Có, nhưng cần lưu ý:

• Token SNS là token ICRC-1, có thể chuyển giữa các ví hỗ trợ ICRC-1
• Khi nhận token từ Neuron, nó có thể bị khóa với “dissolve delay” (từ tuần đến năm)
• Trong quá trình này, token không thể chuyển nhượng
• Sau khi dissolve delay hết, token trở nên lỏng và có thể bán trên DEX

Lạm phát vs Giảm phát

Lạm phát (tuỳ cấu hình SNS):

• Tạo voting rewards cho những người bỏ phiếu
• Tạo token mới cho các hoạt động (ví dụ game đúc 2%/năm)

Giảm phát:

• Burn token sau mỗi giao dịch
• Khóa token vào Neuron loại chúng ra khỏi lưu thông

Community Fund là gì?

Quỹ cộng đồng giúp ICP stakers tài trợ cho SNS trong tương lai. Quyết định phân bổ được NNS DAO (cộng đồng ICP) quyết định, tạo ra “sự khôn ngoan đám đông” - bạn có thể theo dõi quyết định của cả cộng đồng để lựa chọn SNS nào đáng tham gia.

Tóm lại: SNS DAO là cách mới để cộng đồng thực sự sở hữu và quản lý dapp, không phải là token holders bị động. Mọi quyết định từ code update đến tính năng mới đều do token holders bỏ phiếu, tất cả diễn ra trên blockchain - thực sự decentralized.