Web3 thu nhập có phải nộp thuế ở trong nước không?

Cùng với sự phát triển của Web3 và tiền mã hóa, ngày càng nhiều nhà đầu tư và người làm trong ngành bắt đầu đối mặt với một vấn đề quan trọng: Thu nhập Web3 có cần phải nộp thuế không? Đây là một vấn đề pháp lý phức tạp, liên quan đến các quy định thuế của từng khu vực, bản chất của thu nhập cũng như việc chia sẻ thông tin thuế quốc tế.

Bài viết này kết hợp các quy định chính của luật thuế Trung Quốc và tình hình thực tiễn của Web3 để tóm lược nghĩa vụ nộp thuế liên quan.

I. Thu nhập Web3 và quy định thuế tại Trung Quốc

Tại Trung Quốc, cá nhân có thu nhập từ nước ngoài cần chủ động kê khai và nộp thuế, đây là kết luận không thể nghi ngờ.

Một mặt, Trung Quốc đã xây dựng hệ thống pháp luật thu thuế thu nhập nước ngoài khá hoàn chỉnh; mặt khác, sự phát triển sâu rộng của cơ chế chia sẻ thông tin thuế quốc tế cũng khiến thu nhập nước ngoài của cá nhân cư trú khó có thể che giấu. Từ năm 1998, Trung Quốc đã dần xác định các quy tắc thu thuế thu nhập nước ngoài của cư dân, lấy "Biện pháp tạm thời về quản lý thu thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập nước ngoài" làm nền tảng, từng bước hình thành hệ thống thuế hoàn chỉnh cho thu nhập nước ngoài.

Năm 2020, Tổng cục Thuế đã ban hành Thông báo số 3, tiếp tục làm rõ phạm vi và biện pháp quản lý thuế đối với thu nhập nước ngoài. Đến năm 2025, Tổng cục Thuế ban hành "Biện pháp quản lý quyết toán tổng hợp thuế thu nhập cá nhân", một lần nữa nhấn mạnh việc thu nhập nước ngoài phải được kê khai trung thực theo pháp luật, đồng thời tăng cường giám sát thu nhập nước ngoài, đặc biệt là đối với thu nhập liên quan đến tiền mã hóa và Web3. Với sự ứng dụng của dữ liệu lớn và công nghệ thông minh vào lĩnh vực thuế, cơ quan thuế có thể xác định chính xác hơn những khoản thu nhập nước ngoài chưa kê khai.

Từ góc độ chia sẻ thông tin thuế quốc tế, năm 2014 OECD đã ban hành tiêu chuẩn trao đổi tự động thông tin tài khoản tài chính liên quan đến thuế, tức AEOI và CRS. AEOI giải quyết việc trao đổi thông tin giữa các cơ quan thuế, CRS giải quyết việc các tổ chức tài chính thu thập và báo cáo thông tin này. Trung Quốc cam kết tham gia từ năm 2014 và bắt đầu trao đổi chính thức thông tin tài khoản tài chính của người không cư trú từ năm 2018.

Theo yêu cầu của CRS, hiện nay cơ quan thuế Trung Quốc có thể lấy được nhiều thông tin trọng yếu về tài khoản tài chính ở nước ngoài của cư dân Trung Quốc: bao gồm họ tên, địa chỉ, mã số thuế, số dư tài khoản, lãi suất, cổ tức, thu nhập chuyển nhượng tài sản… với phạm vi rất rộng—ngân hàng, công ty chứng khoán, bảo hiểm, tín thác đều nằm trong phạm vi này.

Hiện tại, Trung Quốc đã thực hiện trao đổi tự động thông tin thường xuyên với hơn một trăm quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm Anh, Singapore, Thụy Sĩ… là những trung tâm tài chính lớn. Điều này cung cấp nền tảng dữ liệu quan trọng cho giám sát thuế, có thể xác định chính xác hơn các khoản thu nhập nước ngoài chưa kê khai theo pháp luật.

II. Xác định tư cách nộp thuế và xử lý thuế với các loại thu nhập Web3 khác nhau

(1) Xác định tư cách nộp thuế

Điểm then chốt để xác định có phải kê khai thu nhập nước ngoài hay không trong luật thuế Trung Quốc là có phải "cư dân chịu thuế" hay không. Theo "Quy định thi hành Luật Thuế thu nhập cá nhân", chỉ cần là cư dân chịu thuế Trung Quốc thì tất cả các khoản thu nhập, bao gồm lương, thu nhập lao động, lợi nhuận đầu tư từ nước ngoài… đều phải kê khai và nộp thuế theo pháp luật.

Điều này đồng nghĩa, bất kể thu nhập Web3 là lương từ dự án nước ngoài hay lãi suất, phần thưởng khai thác thanh khoản nhận được từ nền tảng DeFi, đều có thể liên quan đến nghĩa vụ nộp thuế. "Cư dân chịu thuế Trung Quốc" cần xem xét hai tiêu chí: "nơi cư trú" và "số ngày cư trú":

1. Có nơi cư trú tại Trung Quốc: Chỉ cá nhân có hộ khẩu, gia đình hoặc lợi ích kinh tế hình thành thói quen cư trú ở Trung Quốc, cho dù làm việc hay sống lâu dài ở nước ngoài, chỉ cần chưa từ bỏ hộ khẩu hoặc quan hệ gia đình thì vẫn có thể bị coi là cư dân.

2. Cư trú tại Trung Quốc đủ 183 ngày: Trong một năm tính thuế (1/1-31/12) cư trú tại Trung Quốc tổng cộng đủ 183 ngày, dù không có nơi cư trú cũng bị coi là cư dân. Đối với đa số công dân Trung Quốc sống và làm việc lâu dài tại trong nước, về nguyên tắc đều là cư dân cá nhân, phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế đối với thu nhập toàn cầu (bao gồm thu nhập nước ngoài) tại Trung Quốc.

(2) Xử lý các loại thu nhập Web3 khác nhau

Bản thân thu nhập Web3 rất đa dạng, nhưng do luật thuế Trung Quốc chưa lập thuế mục riêng cho tài sản mã hóa nên cần căn cứ vào "bản chất thu nhập" để phân loại vào hệ thống thuế hiện hành.

Thu nhập Web3 chủ yếu chia thành một số loại, mỗi loại có cách xử lý thuế khác nhau:

1. Thu nhập từ lương: Nếu một cá nhân làm việc ở dự án Web3 nước ngoài như phát triển, quản lý… và nhận USDT hoặc token qua địa chỉ on-chain làm lương, loại thu nhập này ở Trung Quốc thường được coi là "thu nhập tiền lương", cần kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân. Nếu bên dự án đã khấu trừ một phần thuế, còn có thể liên quan đến vấn đề miễn trừ thuế.

2. Lợi nhuận DeFi: Lãi suất từ giao thức DeFi, phần thưởng khai thác thanh khoản… có thể được coi là "thu nhập kinh doanh" hoặc "các khoản thu nhập khác". Nếu người tham gia thường xuyên điều chỉnh chiến lược hoặc thực hiện các hoạt động arbitrage, trường hợp này có thể bị coi là thu nhập có tính chất kinh doanh hơn, cách xử lý thuế cũng sẽ khác.

3. Token airdrop: Token airdrop do dự án DAO tặng cho người đóng góp, thường được coi là "thu nhập bất thường" hoặc "các khoản thu nhập khác". Các token này có thanh khoản thị trường và biến động giá lớn, cơ quan thuế thường căn cứ vào giá trị thị trường khi token về ví để tính thu nhập chịu thuế.

III. Ứng phó thế nào: chuẩn bị thuế đối với thu nhập Web3

Đối với người làm Web3, chủ động ứng phó vấn đề thuế, chuẩn bị kế hoạch thuế trước là chìa khóa để tránh rủi ro trong tương lai. Trước hết, đảm bảo khai báo đầy đủ thu nhập, đặc biệt trong các dự án tiền mã hóa và Web3, bản chất và giá trị thu nhập rất biến động, cần ghi lại kịp thời từng giao dịch.

Tiếp theo, tìm hiểu cách tính và kê khai các loại thu nhập khác nhau, đặc biệt là cách xử lý vấn đề khóa token, tỷ giá quy đổi và ghi nhận lỗ. Cuối cùng, duy trì liên hệ với chuyên gia thuế để đảm bảo các vấn đề thuế nhận được giải đáp chuyên nghiệp, tránh rủi ro do thiếu thông tin hoặc hiểu sai chính sách thuế.

Kết luận

Cùng với sự thay đổi của môi trường giám sát thuế toàn cầu, nghĩa vụ thuế của người làm và nhà đầu tư Web3 ngày càng rõ ràng. Dù cách xử lý thuế tài sản mã hóa và thu nhập Web3 ở các quốc gia và khu vực khác nhau có thể khác nhau, nhưng xu hướng minh bạch thuế toàn cầu khiến việc truy xuất các khoản thu nhập này ngày càng dễ dàng hơn. Vì vậy, người làm Web3 nên chủ động chuẩn bị, cập nhật kịp thời và ứng phó với thay đổi về thuế, chủ động tìm kiếm dịch vụ thuế chuyên nghiệp, làm tốt công tác tuân thủ để tránh rủi ro thuế trong tương lai.