Zcash'ın atılımı ve on-chain gizliliğin yeniden doğuşu

Yazar: Tanay Ved Kaynak: coinmetrics Çeviri: Şan Oppa, Altın Finans

Özet Noktaları:

• Zcash'ın performansı piyasanın çok üzerinde, Ekim ayından bu yana ZEC neredeyse 10 kat arttı, insanlar zincir üzerindeki gizliliğe olan ilgilerini tekrar canlandırıyor.
• Korunan arz, 4.9 milyon ZEC'ye (arzın yaklaşık %30'u) yükseldi, bu öncelikle kısmen korunan fon akışındaki artıştan kaynaklanıyor, tamamen gizli işlemlerden değil.
• Sıfır bilgi kanıtları, Zashi gibi birleşik adres cüzdanları ve NEAR Intents gibi çok zincirli kanalların ilerlemeleri, zincir üzerindeki gizliliğin benimsenmesini önemli ölçüde azaltmıştır.

Tanıtım

Bitcoin gibi kamu blok zincirleri, aracılara ihtiyaç duymadan, herkesin işlem faaliyetlerini görebileceği, kamuya açık ve doğrulanabilir defterler kullanarak tamamen yeni bir değer transferi yöntemi sunar. Ancak, adreslerin anonimliği, işlem faaliyetlerinin gözlemlenmesini sağlarken, birçok durumda gerçek dünya varlıklarına izlenebilir ve bu da tüketim biçimlerini, işlem karşıtlarını ve diğer hassas bilgileri ortaya çıkararak blok zincirinde gerçekleştirilebilecek faaliyet türlerini kısıtlayabilir.

Zcash, 2016 yılında ortaya çıktı ve gizliliğe odaklanan bir alternatif sunmayı amaçladı. Bitcoin'in kod tabanı üzerine inşa edilmiştir ve para birimi tasarımını koruyarak, kullanıcıların isteğe bağlı olarak gizlilik koruma mekanizması ekleyen sıfır bilgi kanıtları (ZK kanıtları) getirmiştir. Bu mekanizma, kullanıcıların işlem detaylarını şifrelemelerine olanak tanırken, ağın bu işlemleri tamamen doğrulamasına da izin verir. Amacı, kamu blockchain güven modelini zedelemeden değerlerin özel mülkiyeti ve transferini sağlamaktır.

Son on yıl içinde, bu vizyon yeni bir ivme kazanıyor. Piyasa geri çekilirken, gizlilik coin'leri, özellikle Zcash (ZEC), tersine yükseliyor ve geçen yılın Ekim ayından bu yana ZEC'nin artışı %900'ü geçti. Bu, gizlilik temasına olan ilgiyi yeniden canlandırdı, ancak bu sadece bir başka spekülatif döngü mü yoksa gizlilik coin'lerinin gerçekten geniş bir kabul gördüğünün bir işareti mi?

Kaynak: Coin Metrics Referans Kuru

Bu makale, Zcash'in yeniden doğuşunu ve zincir üzerindeki gizliliğin canlanmasını inceleyecek, Zcash'in kökenlerine geri dönecek, gizleme faaliyetlerindeki artışı analiz edecek ve son zamanlardaki atılımların arkasındaki temelleri ve katalizörleri keşfedecektir.

Zcash'ın Ortaya Çıkışı ve Yapı Modülü

Zcash, Johns Hopkins Üniversitesi'nin 2013 yılında başlattığı blockchain gizlilik akademik araştırmasından kaynaklanmaktadır. Erken dönem araştırma sonuçları, kamu blockchain'inin gizliliğini artırmak için sıfır bilgi kanıtlarını devrim niteliğinde kullanan Zerocoin ve Zerocash gibi protokollerin ortaya çıkmasına yol açtı.

Buna dayanarak, Electric Coin Company 2016 yılında Zcash'i piyasaya sürdü; bu, Bitcoin'in bir fork'udur. Bitcoin'in para yapısını ve iş kanıtı konsensüs mekanizmasını devralırken, kullanıcıların zk-SNARKs destekli gizli işlemleri kullanmayı seçebileceği bir özellik getirmiştir. zk-SNARKs, bir sıfır bilgi kanıtıdır ve ağın işlem iç detaylarını (örneğin, gönderici, alıcı veya miktar) ifşa etmeden işlemin geçerliliğini doğrulamasını sağlar.

Token ekonomisi ve para tasarımı

Bitcoin gibi, Zcash de sabit bir dağıtım planına sahiptir ve uzun vadeli kıtlık ile öngörülebilir blok ödüllerinin dağıtımı arasında bir denge kurar. Zcash'in toplam arzı 21 milyon adettir, yeni coinler yaklaşık olarak her 75 saniyede bir dağıtılmaktadır; bu, Bitcoin'in iş kanıtı mekanizmasına benzer ancak blok oluşturma hızı daha hızlıdır. Zcash ayrıca dört yılda bir yapılan yarılanma döngüsünü devralır, blok ödülleri zamanla azalır.

2024 yılı Kasım ayında gerçekleşen son yarılanmadan sonra, her blok ödülü 1.5625 ZEC'e düşerek yıllık enflasyon oranının yaklaşık %4 olmasına neden oldu.

Veri Kaynağı: Coin Metrics Ağ Verisi Pro

Zcash, bir dizi ağ güncellemesi yaşadı, en sonuncusu 2024 Kasım ayında gerçekleşen NU6'dir. NU6, Zcash blok teşviklerinden dağıtılan gelişim fonlarının yapısını değiştirdi; blok ödüllerinin %80'ini madencilere, %8'ini Zcash topluluk hibelerine (ZCG) ekosistem ekiplerini finanse etmek için, %12'sini ise protokol içindeki "kilitli havuz"a, bu da token sahipleri tarafından yönetilen bir gecikmeli fon havuzudur.

Kaynak: Electric Coin Company Zcash yarıya indirme

Yakında gerçekleştirilecek olan güncelleme, ZEC'in dağıtım planını daha istikrarlı hale getirecek ZIP-234 gibi birçok iyileştirme getiriyor ve bu, uzun vadeli sürdürülebilirlik çabalarının bir parçası.

Zcash Gizli Arz ve İşlemler Kullanımı

Zcash'in temel özelliklerinden biri, iki farklı adres türü kullanmasıdır: şeffaf adresler (t adresleri) ve gizli adresler (z adresleri). Şeffaf adreslerin işlevi, Bitcoin'e benzer; gönderen, alıcı ve işlem miktarı kamuya açık bir şekilde görülebilir. Buna karşılık, gizli adresler sıfır bilgi kanıtı kullanır, bu nedenle işlemler ve işlem ücretleri defterde görünmeye devam eder, ancak katılımcılar ve miktar gibi spesifik bilgiler gizli kalır.

Zcash'in seçici gizlilik modeli, kullanıcıların tamamen şeffaf ve tamamen gizli süreçler arasında seçim yapmalarına olanak tanır, böylece varsayılan olarak tüm etkinliklerin gizli olduğu bir durum olmaksızın seçici gizlilik sağlanır.

Kaynak: Zcash Belgeleri

Buna göre, şimdi zincir üzerindeki gizli işlem faaliyetlerinin yaygınlığını inceleyebiliriz. Son veriler, Zcash'in gizli kullanımının önemli ölçüde arttığını gösteriyor. Şu anda, ZEC'in gizli adres tutma miktarı 4.9 milyon adede yükseldi ve bu, mevcut arzın yaklaşık %30'unu oluşturuyor; oysa 2025 yılının başında bu oran yalnızca %11 idi. Bu, önemli bir ZEC sahibinin gizlilik katmanını etkinleştirmeyi, tamamen şeffaf olmayı tercih ettiğini göstermektedir. Daha büyük bir gizlilik havuzu, anonimlik alanını da genişletmektedir, bu da daha fazla ZEC'nin gizli bir şekilde tutulmasıyla, her bir gizli işlemin izlenmesinin zorlaşacağı anlamına gelmektedir.

Veri kaynağı: Coin Metrics Ağ Verisi Pro

Bu büyüme esas olarak 2022'de piyasaya sürülen daha verimli bir gizleme havuzu olan Orchard havuzundan kaynaklanmaktadır. Daha hafif ve daha hızlı bir kanıtlama mekanizması, günlük kullanım için son derece uygundur. Ayrıca, Zashi cüzdanı (2024'te piyasaya sürülecek) gibi araçlar, birleşik adres ve doğrudan gizli transfer işlevleri getirerek, kullanıcıların faaliyetlerini sınırlayan birçok kullanılabilirlik engelini azaltmıştır. Ayrıca, NEAR Intents ile entegrasyonu, kullanıcıların zincir üzerinde gizlenen ZEC ile diğer varlıklar arasında doğrudan takas yapmalarını sağlar, sürtünmeyi etkili bir şekilde azaltır ve Zcash'in giriş yollarını genişletir.

Kaynak: Coin Metrics ATLAS

Son haftalarda, ZEC toplam işlem hacmi 10 katın üzerinde bir artış gösterdi. Gizli işlemler, gizliliğin kaldırıldığı işlemler ve karıştırma işlemleri dahil olmak üzere gizli işlem hacmi önemli ölçüde arttı, ancak tamamen gizli olan transferlerin hacmi hala çok küçük bir oranda kalıyor. Bu, son dönemdeki artışın esas olarak değer akışının gizli havuza girmesi veya çıkması tarafından yönlendirildiğini, tamamen gizli havuzda kalmadığını göstermektedir. Gizli arzın artışıyla birlikte, kullanıcıların tamamen uçtan uca gizlilik süreçlerini benimsememiş olsalar bile, giderek daha fazla kullanıcının Zcash'in gizlilik katmanını tercih ettiğini göstermektedir.

Veri Kaynağı: Coin Metrics Network Data Pro

Sonuç

Zcash'ın son dönemdeki çıkışı, spekülatif bir artış olarak tanımlanmak yerine, temellerinin çoktan değiştiği ve fiyatın yeniden ayarlandığı bir durumdur. Yükseliş trendinden önce, daha hızlı doğrulama süresi, daha iyi cüzdan kullanıcı deneyimi ve daha kolay çapraz zincir erişimi gibi faktörlerin desteğiyle, koruma katmanının arzı artmaya başlamıştı. Ancak, koruma ve korumadan çıkarma işlemlerindeki patlama daha sonra meydana geldi ki bu da fiyat ivmesinin ve insanların gizliliğe yeniden odaklanmasının daha fazla kullanıcının koruma katmanına girmesine neden olduğunu göstermektedir.

Zashi cüzdanı gibi araçlar, birleştirilmiş adres ve kesintisiz gizli transfer işlevi ile birlikte NEAR Intents gibi mekanizmalar sayesinde doğrudan gizli ZEC'e dönüştürme desteği ile işlem sürtünmesini önemli ölçüde azaltmıştır. Bu arada, Rollup'tan Tachyon'a kadar olan genişleme planları, sıfır bilgi teknolojisinin yaygın bir canlanması, Zcash'in uzun zamandır gizlilik modelinin yeniden dikkat çekmesine neden olmuştur.

Genel olarak, temel veriler ve fiyatlar birbirini güçlendiriyor gibi görünüyor. Altyapı odaklı büyüme temeli oluştururken, kamuoyu ivmesi kullanımı hızlandırıyor. Kısmi engellenmiş trafiğin artışı, seçici ve gönüllü katılım için gizlilik koruma talebinin artmakta olduğunu gösteriyor. Bu trendin devam edip etmeyeceği, engelleme faaliyetlerinin devam eden derinleşmesine ve maliyetleri düşürüp zincir üzerindeki gizlilik korumanın kullanımını kolaylaştıran araçlar ve entegrasyonlardaki sürekli gelişmelere bağlı olacaktır.